یکی از پدیده های بسیار مهم و تأثیرگذار که در اثر افزایش دمای زمین به وجود میاد، سیل هست. البته دلایل به وجود اومدن سیل برای هر منطقه فرق میکنه. ما در کشوری هستیم که در عرض 25 تا 40 درجه نیم کره شمالی مستقر شده و اصطلاحا به کشورهایی که در چنین عرضی مستقر شدن میگن کشورهایی که در "کمربند خشک جهان" هستن. ویژگی مهم این کشورها اینه که پیوسته با بارندگی هایی با شدت زیاد و در بازههای زمانی کوتاه مواجه میشن. در نتیجه سیل و خشکسالی دو ویژگی دیرینه در سرزمینی مثل ایران بوده و همیشه خسارت هایی داشته. اما علاوه بر موارد فوق افزایش گازهای گلخانهای، گرمایش جهانی و بسیاری عوامل دیگه هم بر ایجاد باران های سیلابی تاثیر میذارن. با این حال به موازات رشد تکنولوژی نه تنها خسارتها در حال کاهشه بلکه افزایش پیدا کرده.
به صورت کلی از جمله دلایلی که باعث جاری شدن سیل میشه میتونیم به موارد زیر اشاره کنیم:
1- گرمایش جهانی
با افزایش گازهای گلخانهای حاصل از مصرف سوختهای فسیلی و از بین رفتن جنگلها و گرم‌شدن کره زمین، مناطق مرطوب دنیا مرطوب‌تر (بارانی‌تر) میشه و هوای گرم‌تر باعث تبخیر بیشتر آب اقیانوس‌ها و آبراهه‌ها میشه. در عین حال هوای گرم‌تر می تونه رطوبت بیشتری رو هم در خودش نگه داره. ترکیب چنین عواملی منجر به بارش‌های سیلابی میشه.
2- تخریب جنگلها و مراتع و حتی کوه‌ها
وجود پوشش گیاهی باعث میشه تا هنگام بارندگی، آب باران مستقیم به زمین برخورد نکنه و ابتدا با برخورد به برگ های درخت از سرعتش کاسته بشه. بعد از اون به زمین برسه و آروم آروم داخل خاک نفوذ کنه. پس در زمینی که پوشش گیاهی وجود نداره و خاک خشکی داره و یا پوشش های گیاهیش به دست انسان ها از بین رفته، احتمال وقوع سیل پس از باران بسیار زیاده.
3- کاهش بارش برف و باران
خشکسالی‌های پیاپی می تونه زمینه‌ساز جاری‌شدن سیل بشه، چون کمبود و یا نبود منابع آبی در سال‌های خشک باعث از بین رفتن پوشش گیاهی میشن، نبود پوشش گیاهی هم منجر به فرسایش خاک میشه و این چرخه منجر به تشدید سیل میشه.
4- ساخت سدهای فراوان
جالبه که بدونیم در طول نیم قرن اخیر نه تنها سدها نتونستن مانع سیل بشن بلکه خودشون هم از عوامل تشدید کنندهی سیل بودن. چرا که بیشتر سدها در پی بروز سیل، شکسته شدن، و یا از ترس شکسته شدنشون مجبور به باز کردن تمام دریچه های سد شدن که در هر دو موقعیت، سرعت عبور آب بسیار عظیم تر و مخرب تر از خود بارندگی بوده.
5- حفر چاه‌های بی رویه
سفره های زیر زمینی مثل سد های طبیعی زیرزمینی عمل میکنن و موقع بارش، آب رو در خودشون ذخیره میکنن. هرچند ممکنه برخی از کشاورزان برای تأمین آب کشاورزی خودشون هر جایی که برسن چاه حفر کنن. استفاده ی بی رویه و غیر اصولی از آب های زیر زمینی هم باعث بروز سیل میشه.
6- از بین بردن بستر سیلابی رودخانه ها
در سال های اخیر به دلیل خشکسالی و کمبود بارش، بسیاری از بسترهای سیلابی خشک شدن و ممکنه برخی ها اون ها رو از بین برده باشن. امروزه با تشدید پدیده بارانهای سیلابی بیشتر از قبل به این بسترها نیاز داریم و باید احیاشون کنیم.
7- ساخت و ساز در بستر و مجاورت رودخانه ها
با ساخت و ساز های غیر اصولی در کنار بستر رودخانه ها، عرض این بسترها تنگتر میشه و در نتیجه موقع طغیان رودخانه ها، آب جایی برای حرکت نداره. پس آب بالا میاد و باعث خرابی اون سازه میشه. ساخت رستوران ها و مراکز تفریحی، ساخت و ساز خانه ها و ... در بستر رودخانه ها خطر وقوع سیل و خسارت های اون رو چندین برابر می کنه.
8- کشاورزی غیر اصولی و بیش از حد
یکی از دلایل فرسایش خاک، کشاورزی بیش از حد و غیر اصولیه. کشاورزی غیر اصولی، کشاورزی هست که به تحمل و ظرفیت خاک توجهی نداره و یا به روند و ترتیب کشت محصولات هم اهمیت نده. از همین رو متأسفانه ایران سالانه 2 میلیارد تن در سال خاک از دست میده.
همه ی این عوامل می تونه باعث بروز سیل بشه. سیل به خودی خود خسارت مالی و جانی زیادی داره اما عوامل متعددی که ما انسانها توش دخیل هستیم می تونه این مسئله رو شدت بده.
